تاکسونومی نماتدهای انگل گیاهی بالاخانواده criconematoidea taylor, 1936 در ایران

به منظور شناسایی نماتدهای انگل گیاهی بالاخانواده criconematoidea در ایران، طی فصول زراعی سال های 85-1383 تعداد 250 نمونه خاک و ریشه از مزارع، باغات، جنگل ها و مراتع در مناطق مختلف کشور جمع آوری گردید. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، شستشوی خاک و استخراج نماتدها با استفاده از روش الک و سانتریفوژ و تثبیت و انتقال آن ها به گلیسیرین با استفاده از روش دگریسه (de grisse, 1969b) انجام شد. ضمن تهیه اسلایدهای دائم از نماتدها، برش های عرضی لازم نیز از ناحیه سر و محدوده شکاف تناسلی بدن آن ها تهیه گردید. مشخصات ریخت شناسی و ریخت سنجی جمعیّت های جمع آوری شده با استفاده از میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از منابع و کلیدهای شناسائی معتبر، گونه آن ها تعیین گردید. در این بررسی تعداد 40 گونه از هفت جنس به شرح ذیل شناسائی گردید: 21. h. sturhani 1. criconema annuliferum * 22. ogma castellanum * 2. c. mutabile 23. o. civellae 3. c. princeps * 24. o. fagini * 4. criconemoides antipolitanus 25. o. fimbriatum 5. c. avicenniae * 26. o. menzeli * 6. c. curvatus 27. o. palmatum * 7. c. dherdei * 28. paratylenchus aculentus * 8. c. informis 29. p. arculatus 9. c. mongolensis 30. p. coronatus 10. c. myungsugae * 31. p. elachistus 11. c. neoaxestis * 32. p. lepidus 12. c. ornatus 33. p. nanus 13. c. parvus 34. p. nawadus * 14. c. pseudosolivagus * 35. p. neoamblycephalus 15. c. rusticus * 36. p. paraperaticus 16. c. solivagus * 37. p. projectus 17. c. sphaerocephalus 38. p. similis 18. c. xenoplax 39. p. straeleni 19. hemicriconemoides strictathecatus 40. xenocriconemella macrodora * 20. hemicycliophora lutosa در بین گونه های شناسائی شده 16 گونه (که با علامت * مشخص شده اند) برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. در بین جنس ها و گونه های بررسی شده، جنس های criconemoides و paratylenchus به ترتیب با 15 و 12 گونه و گونه های c. antipolitanus، c. xenoplax و p. similis دارای بیش ترین تنوع و پراکندگی بودند. وجود یا عدم وجود ارتباط بین فاکتورهای ریخت سنجی با استفاده از محاسبه ضریب همبستگی در گونه های مختلف متعلق به جنس های criconema، criconemoides، ogma و paratylenchus بررسی و نتایج حاکی از وجود همبستگی مثبت بین l/exp.، conus/stylet، l/head-vulva و stylet/oes. در تمامی گونه ها بود؛ در حالی که بین سایر فاکتورها مانند l/stylet، l/r و shaft+knobs/knobs width در گونه های متعلق به جنس های فوق الذکر یک روند ثابت مشاهده نشد. بررسی میزان ثبات فاکتورهای ریخت سنجی با استفاده از محاسبه cv، نشان داد که در جنس criconemoides، فاکتورهای طول استایلت، v، r و rexp. و در جنس paratylenchus، فاکتورهای v، m، exp.%l و طول استایلت و مری دارای کم ترین میزان تغییرات هستند. بررسی وجود تغییرات درون گونه ای بر اساس اطلاعات موجود در منابع و با استفاده از تقسیم مقادیر حداکثر و حداقل طول استایلت در گونه های مختلف criconemoides و paratylenchus و نیز تعداد حلقه ها در گونه های مختلف criconemoides، حاکی از وجود تغییرات زیاد در خصوصیات ریخت شناسی و ریخت سنجی برخی گونه ها مانند criconemoides informis، c. sphaerocephalus،c. xenoplax و paratylenchus similis بود.